Kluczowym problemem jest ustalenie, czy rozszerzenie przez spółkę działalności o usługi doradcze na rzecz kontrahentów zagranicznych (pochodzących głownie z państw UE) skutkuje utratą prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT. W pierwszej kolejności ustalić miejsce opodatkowania tych usług, gdyż od tego zależy, czy dana transakcja podlega opodatkowaniu VAT w Polsce.
Co do zasady, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej na terytorium kraju, u którego wartość sprzedaży (z wyłączeniem podatku) nie przekroczyła w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym kwoty 200 000 zł (art. 113 ust. 1 ustawy o VAT ). Przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
W myśl art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b) ustawy o VAT ww. zwolnienia nie stosuje się jednak do podatników świadczących usługi w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego.
Zgodnie zart. 28b ust. 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. W przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności, znajdującego się w innym miejscu niż jego siedziba, zastosowanie ma art. 28b ust. 2 ww. ustawy – wówczas za miejsce świadczenia tych usług uznaje się stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.
W konsekwencji, usługi doradcze świadczone przez polską spółkę na rzecz zagranicznych kontrahentów nie podlegają opodatkowaniu VAT w Polsce i tym samym nie stanowią sprzedaży w rozumieniu art. 2 pkt 22 ustawy o VAT. Powyższe oznacza, że sprzedaż z tytułu świadczenia tych usług nie jest wliczana do limitu wartości sprzedaży określonego w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, który uprawnia do korzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT.
Jeżeli więc spółka będzie świadczyć usługi doradcze wyłącznie na rzecz kontrahentów zagranicznych, których miejsce opodatkowania znajduje się poza terytorium Polski, to spółka zachowa prawo do zwolnienia podmiotowego i nie będzie zobowiązana do rejestracji jako czynny podatnik VAT. W przypadku rozpoczęcia świadczenia usług doradczych również na rzecz odbiorców krajowych – wówczas spółka utraci to prawo i będzie zobowiązana do rejestracji jako czynny podatnik VAT.
Należy pamiętać, że podatnicy, którzy utracą prawo do zwolnienia podmiotowego mają obowiązek złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R przed dniem utraty tego prawa. Dotyczy to również aktualizacji zgłoszenia w przypadku podatników już zarejestrowanych jako podatnicy zwolnieni z VAT. Po weryfikacji zgłoszenia naczelnik urzędu skarbowego dokonuje rejestracji jako podatnika VAT czynnego.
Podsumowując, eksport usług doradczych nie skutkuje utratą prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT, gdyż usługi te nie podlegają opodatkowaniu na terytorium Polski. W związku z tym, nie są one uwzględniane przy obliczaniu limitu 200 000 zł, którego przekroczenie powoduje obowiązek rejestracji jako czynny podatnik VAT.
Stanowisko to potwierdza m.in. interpretacja indywidualna DKIS z 17 września 2024 r., nr 0114-KDIP1-2.4012.322.2024.1.RST.
Autorka: Julia Spręga
